Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Το θέμα της «σχέσης» μεταξύ των ανθρώπων έχει απασχολήσει εδώ και χιλιάδες χρόνια φιλοσόφους, ψυχολόγους και πνευματικούς δασκάλους,  χωρίς κανείς να το έχει εξαντλήσει, κι αυτό γιατί εν μέρει είναι δύσκολο ακόμα και να διευκρινίσει κανείς τι εννοεί με αυτή τη λέξη.

Αρχίζοντας τη δική μας διερεύνηση στο τεράστιο αυτό αίνιγμα, θα ξεκινήσω από ένα σημείο που συνήθως παραλείπουμε όταν αναλογιζόμαστε το θέμα των σχέσεων, παρόλο που θα έπρεπε να είναι η βάση της όλης μας αναζήτησης: για να υπάρχει μια σχέση μεταξύ δυο ανθρώπων, θα πρέπει πρώτα να υπάρχει η ατομικότητα!

Για να σχετιστώ με κάποιον, σημαίνει πως εγώ είμαι εγώ κι εσύ είσαι εσύ, και με αυτό ως βάση μπορούμε να σχετιστούμε μεταξύ μας.

Αξίζει να σταθούμε σε αυτό το σημείο, το φαινομενικά αυτονόητο, γιατί αποτελεί έναν από τους κυριότερους λόγους συγκρούσεων στην καθημερινή μας ζωή: όταν δεν κατανοούμε πως το άτομο απέναντί μας έχει τη δική του ατομικότητα, ουσιαστικά δεν σχετιζόμαστε μαζί του αλλά με την εικόνα του, έτσι όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε. Ή για να μιλήσω με ψυχολογικούς όρους, με την εικόνα που έχουμε πλάσει από πριν και στη συνέχεια προβάλλουμε στον απέναντι προκειμένου να σχετιστούμε μαζί της.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Οι περισσότερες μας σχέσεις λοιπόν, ακόμα και οι κοντινότερες, δεν είναι πραγματικές, αλλά μια ναρκισσιστική αλληλεπίδραση ανάμεσα σε μένα και την εικόνα που προβάλω στο άλλο άτομο.

Σκεφτείτε πόσες φορές έχετε πει σε κάποιον φίλο ή σύντροφό σας «εσύ παλιά δεν ήσουν έτσι» ή «δεν το περίμενα αυτό από σένα». Προφανώς, το άλλο άτομο έπραξε σύμφωνα με το χαρακτήρα του, τον οποίο εμείς όμως αγνοούμε επειδή στο πρόσωπο του βλέπουμε μόνο τη δική μας προβολή. Διαμαρτυρόμαστε επειδή οι πράξεις του δεν αρμόζουν στην εικόνα που εμείς πλάσαμε γι’ αυτό και με την οποία ουσιαστικά έχουμε «σχετιστεί».

Οι εικόνες αυτές συχνά σχηματίζονται πριν καν γνωρίσουμε ένα άτομο, από τα λόγια άλλων, από τα όσα ξέρουμε γι’ αυτό. Ακόμα και σε μια τυχαία συνάντηση, αν για παράδειγμα πιάσω κουβέντα με κάποιον στο τραίνο, πολύ γρήγορα θα σχηματίσω μια εικόνα από τα ρούχα του, την τσάντα που κουβαλάει, τον τρόπο που μιλά.

Ακόμα και μια μικρή λεπτομέρεια μεταφράζεται αυτόματα σε ένα συμπέρασμα επειδή την έχω καταχωρήσει με συγκεκριμένο τρόπο στο σύστημα αξιών μου. Αν, για παράδειγμα, δω έναν αξύριστο άνθρωπο με τζιν, ή κάποιον που προφέρει παράξενα το ρο, πριν καν το καταλάβω η εικόνα έχει ξεκινήσει να πλάθεται μέσα μου.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Οι εικόνες αυτές μεταφράζονται συχνά σε μια έλξη ή άπωση, που αναπτύσσεται ανάμεσα σε μένα και στο άλλο άτομο. Συνήθως, κάνουμε λόγο για μια «άγνωστη χημεία».

Εγώ θα έλεγα πως πρόκειται για ένα σύνολο στοιχείων, σε ψυχολογικό επίπεδο, τα οποία όμως δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι περνάνε από το κατώφλι της συνειδητής μου επίγνωσης.

Μπορεί, λόγου χάρη, κάτι σε αυτόν τον άνθρωπο που μόλις συνάντησα, μια χειρονομία ή ο τρόπος που μιλά, να μου θυμίζει  υποσυνείδητα την καλή σχέση με τον πατέρα μου και έτσι βρίσκομαι να λέω «δεν ξέρω τι με τραβά σε εσάς, αλλά νιώθω να σας εμπιστεύομαι».

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η ομοιογένεια της αύρας μας, των ενεργειών που εκπέμπουμε. Μπορεί ένας άνθρωπος τυχαία ή συνειδητά να έχει μια παρουσία κάπως αρμονική και να δημιουργεί μια έλξη, ή ακόμα και άπωση.

Έχουμε πολλά παραδείγματα μεγάλων σοφών που κάποιους  ανθρώπους τους εκνεύριζαν, τους απωθούσαν, κι αυτό γιατί αν μέσα μας επικρατεί δυσαρμονία , η αρμονία μας απωθεί.

Σε αυτά θα πρόσθετα ένα μυστηριώδη τρίτο παράγοντα. Οι σχέσεις των ανθρώπων δεν είναι τυχαίες και ατάκτως ερριμένες, αλλά ακολουθούν ένα μοτίβο, το οποίο είναι επίσης ασυνείδητο.

Χωρίς να ακουστεί μοιρολατρικό, υπάρχει πάντα ένας άγνωστος παράγοντας βαθιά μέσα μας αλλά και ταυτόχρονα πέρα από εμάς, ο οποίος θέλει να συναντηθούμε με συγκεκριμένα άτομα και μας φέρνει κοντά τους, είτε για να συνεργαστούμε είτε για να δουλέψουμε μαζί και έτσι να παραχθεί ένα έργο ενδεχόμενα πνευματικό, ενδεχόμενα καταστροφικό.

Για να χρησιμοποιήσω ένα ιδιαίτερο παράδειγμα, σκεφτείτε τη σκηνή όπου περπατώντας ο Ιησούς βλέπει τον Ματθαίο, ένα σκληρό φοροεισπράκτορα. Του λέει, «έλα μαζί μου» και ο Ματθαίος τον ακολουθεί. Ο Ιησούς έχει πει κάποια στιγμή  στους μαθητές του πως τους ήξερε πριν δημιουργηθεί ο κόσμος.

Πολύ πριν εμείς ανακαλύψουμε τι μας γίνεται, «πρέπει» να συναντηθούμε με κάποιους  ανθρώπους σε αυτή τη ζωή. Αυτό το «πρέπει» είναι ο άγνωστος παράγοντας Χ των σχέσεων. Αφήνω ανοιχτό  αν είναι αυτό που οι Ινδουιστές ονομάζουν κάρμα ή κάτι άλλο…

ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΑΟΣ

Ακόμα όμως κι αν αντιλαμβανόμαστε τα παραπάνω, το διαχρονικό ερώτημα παραμένει: πως στην καθημερινότητά μου, μπορώ να βελτιώσω τις σχέσεις μου με τους γύρω μου; Ωστόσο, πρόκειται για ένα ερώτημα που δεν έχει μια απλή απάντηση.

Στην πραγματικότητα, δεν μπορούμε να απομονώσουμε το ασυνείδητο και να το βάλουμε στην άκρη. Μόνο στο βαθμό που συνειδητοποιούνται μέρη του ασυνείδητου, επιτρέποντάς μας να δούμε στα παρασκήνια της ψυχής μας, αποκτούν και οι σχέσεις ένα διαφορετικό νόημα και γίνονται όχι κατ’ ανάγκη καλύτερες αλλά πιο αρμονικές, πιο καθαρές.

Αν δουλέψω τις όποιες ασυνείδητες προβολές πάνω στους ανθρώπους, θα μπορέσω να καταλάβω τι είναι αυτό που με κάνει να θέλω να σχετιστώ με το κάθε άτομο που με ελκύει ή τι με κάνει να αντιπαθώ ένα άλλο άτομο.

Μόνο τότε παύω να είμαι έρμαιο της ασυνειδησίας μου, και δεν ψάχνω πια να βρω έναν άνθρωπο, είτε να εξιδανικεύσω είτε για να τον κάνω «σακούλα των σκουπιδιών μου», λέγοντας πως για όσα δεν μου πάνε καλά δεν φταίω εγώ αλλά η σχέση μου, ο γάμος μου, ο συνεργάτης μου.

Έτσι, κατανοώ πως, συνειδητά ή μη, εγώ επέλεξα τους ανθρώπους αυτούς, και εν μέρει τους επέλεξα για να σηκώνουν τη σκοτεινιά μου.

Όσο λοιπόν συνειδητοποιώ το χάος που έχω μέσα μου, τόσο οι σχέσεις μου αποκτούν μια διαύγεια, μια καθαρότητα, μια ταπεινότητα. Καταλαβαίνω πως τα όσα φοβερά αποδίδω στους γύρω μου είναι απλά μια εικόνα. Σιγά- σιγά λοιπόν γειώνομαι, και ζω πιο ρεαλιστικά, πιο πρακτικά.

Οι άνθρωποι που λένε πως δεν τους ενδιαφέρει το υποσυνείδητο και είναι ρεαλιστές, είναι ακριβώς το αντίθετο. Ρεαλιστής είναι όποιος έχει επίγνωση της πραγματικότητας.

Όταν κάποιος είναι μπλεγμένος σε εικόνες και αξεδιάλυτα πράγματα στο κεφάλι του μόνο ρεαλιστής δεν είναι- αντίθετα είναι αιθεροβάμων.

Η ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ

Καταλήγουμε λοιπόν πως για να έχουμε αρμονικές σχέσεις με τους γύρω μας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εσωτερική, αυτογνωσιακή δουλειά με τον εαυτό μας. Θα πρέπει κανείς να γνωρίσει τον εαυτό του, τα κίνητρά του, τι θέλει από τον άλλον, γιατί συγκρούεται.

Όλα αυτά όμως είναι ψυχολογική δουλειά σε μια εποχή όπου έχουμε απομακρυνθεί πολύ από την αυτογνωσιακή προσπάθεια και προσέγγιση.

Κάπως, κάποτε, πείσαμε τον εαυτό μας πως η εσωτερική εργασία βρίσκεται στη σφαίρα της πολυτέλειας, ενώ στην πραγματικότητα είναι μια καθημερινή ανάγκη και όποιος δεν της δίνει αξία καταλήγει να έχει επιφανειακές σχέσεις.

Εσωτερική εργασία δεν σημαίνει (μόνο) ταξίδια στην Ινδία και γιόγκα, αλλά να είσαι σε επαφή με τον εαυτό σου μέσα στην καθημερινότητα, βλέποντας τα πράγματα που σε καθορίζουν και ορίζουν τις σχέσεις τους με τους άλλους.

Λέμε «συνύπαρξη», υπάρχει με τον άλλον. Αν όμως ο τρόπος που ζω είναι σα να μην υπάρχω, πως μπορώ μετά να υπάρξω μαζί σου; Εκτός αν απλώς συνυπάρχουν τα σώματά μας και ο αυτοματοποιημένος νους μας, οι αντιδράσεις των οπίων καθορίζονται από τα ανεξερεύνητα εσωτερικά μας συμπλέγματα.

Δεν υπάρχει λοιπόν κάποιο manual, τρία, πέντε ή «δέκα βήματα για μια αρμονική σχέση», που συχνά βλέπουμε να διαφημίζονται σε περιοδικά. Αντίθετα, είναι μια ψυχολογική δουλειά που δεν σταματά ποτέ. Ούτε βρίσκεις τα «κλειδιά» μετά από μερικά χρόνια εσωτερικής εργασίας και από εκεί και πέρα όλα είναι καλά.

Αν μείνεις στο σημείο που βρίσκεσαι, τότε δεν κάνεις χώρο στο άλλο άτομο για να υπάρξει δίπλα σου, δεν συνυπάρχετε, είστε δυο εγωκεντρικοί εαυτοί που συχνά κονταροχτυπιούνται! Κι αν δεν κάνω χώρο, οδηγούμαι στη στενο-χώρια. Η συνύπαρξη, η σχέση, απαιτούν ευρυχωρία.

ΚΑΤΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΟΡΙΑ

Κλασικό παράδειγμα εγωκεντρισμού οι συζητήσεις των πολιτικών στην τηλεόραση. Κανείς δεν κάνει ούτε τον ελάχιστο χώρο στον άλλον. Κανείς δεν ακούει κανέναν. Ο ένας μιλάει «πάνω» στον άλλον.

Αλλά ακόμη κι αν κάποιος δεν διακόπτει και περιμένει τη σειρά του να μιλήσει, συνήθως δεν ακούει, απλώς περιμένει να πει το δικό του. Έτσι, δεν υπάρχει πραγματική ανταλλαγή απόψεων,  αλλά δυο ή περισσότεροι άνθρωποι που μιλούν παράλληλα ή μάλλον που θορυβούν.

Μαγική συνταγή, λοιπόν, για πιο αρμονικές σχέσεις δεν υπάρχει. Η «λύση» δεν μπορεί να έρθει από έξω, παρά μόνο από εμάς τους ίδιους. Κι εδώ, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ένα ακόμη «μυστικό»: οι σχέσεις που έχουμε με τους άλλους αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας.

Ότι στέκεται ανάμεσα σε μένα και σε σένα, στέκεται ανάμεσα σε μένα και τον εαυτό μου. Αν καταλυθεί λοιπόν αυτό που στέκεται ανάμεσα σε μένα και τον εαυτό μου, καταλύεται και ότι στέκεται ανάμεσα σε μένα και σένα.

Η διαδικασία αυτή είναι αέναη, βασική όσο η αλφαβήτα, και πολύ καθημερινή. Δεν είναι ότι τελειώνεις με όλα τα άλλα, με τα προβλήματα της ζωής και,  αν σου μείνει καιρός, ασχολείσαι με την αυτογνωσία. Το ακριβώς αντίθετο…

Σήμερα, με τι σύγχυση που υπάρχει παγκόσμια, σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων, αρχίζουμε να κατανοούμε την τεράστια αναγκαιότητα ενός εσωτερικού βλέμματος. Καμία εξωτερική λύση δεν θα μας σώσει.

Βλέπουμε πως κακοποιείτε ο πλανήτης, ο τρίτος κόσμος, πως ξεκινούν οι πόλεμοι. Με ευκολία λέμε πως φταίνε οι αγορές, τα μεγάλα συμφέροντα, αλλά στην πραγματικότητα όλα ξεκινάνε σε ατομικό επίπεδο, μέσα από τον καθένα μας.

Η ΤΡΙΤΗ  ΔΥΝΑΜΗ

Όταν η εσωτερική αυτή διαδικασία αρχίζει να αποδίδει καρπούς, το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο η αυξημένη αρμονία στις σχέσεις μας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχου στιγμές που συμβαίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο, πολύ σπουδαιότερο. Ορισμένες φορές, μεταξύ δυο ανθρώπων που έχουν καλλιεργήσει τις ποιότητές τους, πραγματώνεται κάτι το πραγματικά ξεχωριστό, σαν η εσωτερική εργασία να οδήγησε σε μια ιεροποίηση της σχέσης τους.

Νιώθει κανείς πως η ίδια η ροή της ενέργειας μεταξύ τέτοιων ανθρώπων είναι διαφορετική: πρόκειται για μια, με την αρχαιοελληνική, σωκρατική, έννοια του όρου, ευδαιμονική στιγμή.

Σε μια τέτοια στιγμή, τα εγωκεντρικά στοιχεία παραμερίζονται, αφήνονται στη ροή και τότε μια πραγματική συνύπαρξη λαμβάνει χώρα: δυο, τρεις, πέντε, μια ομάδα ανθρώπων χωράνε στο «δοχείο» του ίδιου κραδασμού.

Είναι σα μην είμαστε μόνο εγώ κι εσύ, αλλά να εισέρχεται στο χώρο που βρισκόμαστε και κάτι άλλο: ο ένας μιλάει, ο άλλος ακούει, και αυτό εναλλάσσεται, ώσπου εμφανίζεται μια απίστευτη συμφιλίωση, που με τη σειρά της φέρνει κάτι τρίτο από το πουθενά.

Τέτοιοι άνθρωποι καθελκύουν το καθαρό σχετίζεσθαι, αντί για τη σύγκρουση των ανταγωνισμών. Στο ζωικό στάβλο μας, τέτοιες στιγμές γεννιέται ο Ιησούς. Είναι σαν Χάρη και είναι κάτι που έχουμε τεράστια ανάγκη. Μια τέτοια δύναμη, καταγράφει πράγματα στο matrix. Για να κάνεις τον κόσμο καλύτερο μπορείς να βγεις στους δρόμους και να διαδηλώσεις, αλλά μπορείς και να εισφέρεις στον κόσμο μια πιο εσωτερική υπηρεσία και να γίνεις σκεύος αυτής της παρουσίας. 

Τότε αυτή η αλλαγή που γίνεται στα βάθη της ψυχής σου επηρεάζει ανθρώπους στην άλλη άκρη του πλανήτη. Ξέροντας πως μπορώ να παρεξηγηθώ, θα έλεγα πως έτσι μπορείς να υπηρετήσεις χωρίς να βγεις καν από το σπίτι σου…

Το άρθρο είναι του Ντέμη Κυριάκου και δημοσιεύθηκε στο αβατον.