Το λαθρεμπόριο στα καύσιμα δημιουργείται από τη διαφορά στις τιμές των διαφόρων τύπων καυσίμων, λόγω του διαφορετικού Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) που εφαρμόζεται. Τρείς παράγοντες συμμετέχουν στη διαδικασία, με διαφορετική βαρύτητα ο καθένας.
Α) Πρατήρια, μεταπωλητές θέρμανσης, βιομηχανίες, πολυκατοικίες ,άλλοι καταναλωτές πετρελαίου κίνησης ως αποδέκτες των προϊόντων λαθρεμπορίας
Β) Σλέπια και πλοία που εφοδιάζουν και εφοδιάζονται με καύσιμα ναυτιλίας
Γ) Εξαγωγείς προϊόντων πετρελαίου
Στην πρώτη κατηγορία κατευθύνονται τα προϊόντα λαθρεμπορίας που προέρχονται από τις άλλες δύο.
Η νοθεία και η λαθρεμπορία, ηθελημένα, δεν αποτέλεσαν ποτέ κυβερνητικό στόχο.
Πρώτον γιατί εμπλεκόμενοι είναι διεφθαρμένοι δημόσιοι λειτουργοί, δεύτερον γιατί στο κύκλωμα εμπλέκονται ισχυρά οικονομικοπολιτικά συμφέροντα και επώνυμοι επιχειρηματίες, τρίτον γιατί θεωρούσαν ότι έτσι ˝πιέζονται˝ οι τιμές στην αγορά λιανικής προς τα κάτω, και τέταρτον γιατί οι αδέκαστοι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν έχουν τη διάθεση να εμπλακούν σε επικίνδυνα κανάλια. (δες περίπτωση UNFOLLOW)
Το λαθρεμπόριο υγρών καυσίμων οδηγεί σε :
- Τεράστια απώλεια κρατικών εσόδων που θα μπορούσαν να διοχετευθούν σε κοινωνικές παροχές (υγεία, παιδεία) και δημιουργία θέσεων εργασίας.
- Αρνητική επίπτωση στη βιωσιμότητα νόμιμων επιχειρήσεων.
- Δημιουργία ενός τεράστιου κυκλώματος διαπλοκής πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων που αποτελεί καρκινικό μόρφωμα για την κοινωνία.
- Ανάπτυξη μεγάλων οργανωμένων εγκληματικών δικτύων.
Κατά το παρελθόν, διάφοροι παράγοντες είχαν ξεκινήσει προσπάθειες για να ληφθούν μέτρα αλλά, παρέμειναν ατελείς λόγω ανυπαρξίας πολιτικής βούλησης. Οι έλεγχοι στη διακίνηση των καυσίμων ουσιαστικά δεν πραγματοποιούνται και η ατιμωρησία κυριαρχεί. Η όλη κρατική δομή (τελώνης-ελεγκτής-εταιρία-διακινητής), μάλλον εξυπηρετεί τα φαινόμενα σήψης, παρά την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.
Το λαθρεμπόριο καυσίμων, αφορά κατά βάση τους τομείς:
α) τα ναυτιλιακά καύσιμα, β) παράνομες-εικονικές εξαγωγές, γ) αποχρωματισμό πετρελαίου θέρμανσης και πώληση ως κίνησης, λόγω της διαφοράς του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ), όταν υπήρχε , δ) διακίνηση καυσίμων στρατού
α) Τα καύσιμα της ναυτιλίας, επειδή έχουν ειδικό φορολογικό καθεστώς, είναι φθηνότερα. Αντί να πωλούνται στα πλοία για τα οποία προορίζονται, κατευθύνονται στην εσωτερική αγορά σαν πετρέλαιο κίνησης.
Το 20%-25% του πετρελαίου κίνησης που πωλείται, εκτιμάται ότι προέρχεται από πετρέλαιο ναυτιλίας.
Στον τομέα των λαθραίων καυσίμων ναυτιλίας το εμπόρευμα κατά κανόνα δεν εισάγεται λαθραία, παράγεται στην Ελλάδα, αλλά εξάγεται ή διατίθεται σε δικαιούχους αφορολόγητων καυσίμων εικονικά. Η συνηθέστερη μέθοδος είναι ο εικονικός εφοδιασμός σκαφών (ποντοπόρα, ακτοπλοϊκά, αλιευτικά, τουριστικά, επαγγελματικά κλπ.). Π.χ., ποσότητα καυσίμων φορτώνεται νομότυπα στα διυλιστήρια για παράδοση σε πλοίο που δικαιούται ατέλεια, στη συνέχεια υπογράφει κάποιος ψευδώς ότι παραλήφθηκε η ποσότητα, ενώ στην πραγματικότητα παραλαμβάνει μικρότερη ή μηδενική ποσότητα. Η διαφορά δηλωθείσας και παραδοθείσας ποσότητας (λαθραία καύσιμα) διοχετεύεται παράνομα σε εργαστήρια αποχρωματισμού και στη συνέχεια σε χώρους αποθήκευσης (αδήλωτες κρυφές δεξαμενές). Στη συνέχεια το λαθραίο εμπόρευμα διατίθεται στην αγορά μέσω συνεργαζόμενων πρατηρίων καυσίμων ή άλλα κανάλια διακίνησης. Οι παράνομες δεξαμενές που είναι διάσπαρτες στην Αττική υπολογίζονται πάνω από 200!! Άγνωστος είναι ο αριθμός των παράνομων εργαστηρίων αποχρωματισμού.
Στην αλυσίδα λοιπόν αυτή συμμετέχουν βυτία , τα πλωτά μέσα ( σλέπια, μπάρτζες κλπ ), οι ναυτιλιακές εταιρείες (καπετάνιοι κλπ) και οι τελικοί αποδέκτες που τα πληρώνουν σε χαμηλότερες τιμές.
Στη διαδικασία αυτή συμμετέχουν περίπου 50 πλωτά μέσα.
Υποκατηγορίες αυτής της μορφής λαθρεμπορίου θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν :
1) Οι ελλειμματικές παραδόσεις κατά τις εισαγωγές τελικών προϊόντων. Τα καύσιμα αυτά διοχετεύονται στην αγορά. Δες δηλώσεις του προέδρου Ομοσπονδίας Τελωνειακών Υπαλλήλων Δημ. Τριμπόνια (Αυγή 21/09/2012).
2) Τα πλεονάσματα από τις διαφορές θερμοκρασιών στα διυλιστήρια που δε δηλώνονται και βγαίνουν στην αγορά.
Και οι δύο αυτές κατηγορίες δεν έχουν ΠΟΤΕ αναδειχθεί, ούτε γνωρίζουμε το μέγεθος τους. Δεν είναι σε τέτοιο βαθμό που να μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία της αγοράς.Υπάρχουν όμως τρόποι ΚΑΙ να εντοπισθούν ΚΑΙ να ελεγχθούν.
β) Τα καύσιμα για εξαγωγή. Τα καύσιμα τα οποία προορίζονται για εξαγωγές είναι γνωστό επίσης ότι δεν επιβαρύνονται με ΕΦΚ και ΦΠΑ. Οι ποσότητες εικονικά κατευθύνονται με βυτία ή δεξαμενόπλοια προς τις γειτονικές χώρες, αλλά πωλούνται στην εσωτερική αγορά.
Οι μέθοδοι και η ευρηματικότητα αυτού του κυκλώματος είναι μεγάλη Π.χ
Τα φορτία δεν φθάνουν ποτέ στα σύνορα και σφραγίζονται με πλαστές σφραγίδες ή σε συμφωνία με τελωνειακούς βγαίνουν και ξαναμπαίνουν.
Δηλώνουν άλλες ποσότητες και είδος άλλης δασμολογικής κλάσης ( πχ τολουόλη ) στα σύνορα σε σύμπραξη με τελωνιακούς.
Εικονικός έλεγχος, έξοδος και επαναεισαγωγή κλπ. Πολλές φορές δε βγαίνουν καν από τη χώρα και απλά σφραγίζονται τα έγγραφα τους.
Η μορφή αυτή του λαθρεμπορίου αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό με βυτία από εγκαταστάσεις στην βόρεια Ελλάδα και με φορτώσεις πλοίων. Για το λόγο αυτό, εκτός των άλλων μέτρων, επιβάλλεται να γίνεται αυστηρός έλεγχος φορτώσεων και κατευθύνσεων των βυτίων από τις περιφερειακές εγκαταστάσεις (Ηγουμενίτσα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη)
Κατά τον καθηγητή Δ. Μάρδα (Νοθεία και λαθρεμπόριο καυσίμων. Μέτρα πολιτικής Οκτ. 2012) στη δραστηριότητα της παράνομης οδικής διακίνησης δραστηριοποιούνται περίπου 1000 βυτία.
Στην προαναφερόμενη μελέτη ο κ Μάρδας αναλύει με στοιχεία και πίνακες τις διαφορές των εξαγωγών και εισαγωγών σε όλες τις γειτονικές προς την Ελλάδα χώρες.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Ο τομέας αυτός θα πρέπει να αναδεικνύεται ολο και περισότερο γιατί με την εφαρμογή ( εάν και εφόσον γίνει ) του συστήματος εισροών εκροών, αναμένεται να περιορισθεί το λαθρεμπόριο ναυτιλιακού καυσίμου και η παράνομη δραστηριότητα θα ˝διοχετευθεί˝ στα καύσιμα εξαγωγών.
Τα στοιχεία αυτά ακόμη και εάν δεν μπορεί να είναι 100 % αξιόπιστα, επειδή οι χώρες αυτές έχουν χαμηλή ποιότητα υποδομών και συμπεριλαμβάνουν στοιχεία από transit μεταφορές, μας δείχνουν ότι στον συγκεκριμένο τομέα γίνεται χαμός.
γ) Πώληση πετρελαίου θέρμανσης για κίνησης. Η μετατροπή/αποχρωματισμός γινόταν σε παράνομα εργαστήρια αποχρωματισμού και μεταφορά σε παράνομες δεξαμενές στον Ασπρόπυργο και αλλού.
Μετά την εξομοίωση των φόρων και την εφαρμογή του ελέγχου εισροών – εκροών στα πρατήρια και στα υπόλοιπα στάδια εφοδιασμού ( όταν θα εφαρμοσθεί) το είδος αυτό του λαθρεμπορίου αναμένεται να εξαλειφθεί.
Βεβαίως η εξομοίωση των τιμών , με τον τρόπο που έγινε από την τρικομματική, τότε, συγκυβέρνηση οξύνει το κοινωνικό πρόβλημα για τα φτωχά νοικοκυριά και το οικολογικό πρόβλημα με τη λαθροϋλοτομία και τη μόλυνση του περιβάλλοντος . Παράλληλα απέτυχε ο απώτερος στόχος της συγκυβέρνησης. Η είσπραξη επί πλέον εσόδων.
Η παταγώδης αποτυχία του μέτρου, αποδεικνύει την ανικανότητα και την προχειρότητα του νομοθετικού έργου της κυβέρνησης.
Κύρια δε απέτυχε γιατί δεν είχε στόχο την πάταξη του λαθρεμπορίου, αλλά να αυξήσει τα έσοδα του δημοσίου, ως εκ τούτου και οι αποφάσεις ήταν διττές πρόχειρες και ασαφείς. Ακόμη και σήμερα (11.12.2013) η κυβέρνηση εισάγει στη βουλή για ψήφιση, σε άσχετα νομοσχέδια, διατάξεις που αφορούν το σύστημα εισροών – εκροών και τις ρυθμίσεις της αγοράς καυσίμων.
Όμως και στα έσοδα απέτυχε, αφού το μέτρο δεν είχε το εισπρακτικό αποτέλεσμα που προσδοκούσε, διότι μια κοινωνία εξαντλημένη οικονομικά δεν αγόρασε δεν αγοράζει ΟΥΤΕ ΘΑ αγοράσει πετρέλαιο. Η κατανάλωση στο πετρέλαιο θέρμανσης μειώθηκε πάνω από 70%. Δημιουργήθηκε τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα αφού τα νοικοκυριά δεν μπορούν να ζεσταθούν. Δημιουργήθηκε οικολογικό πρόβλημα αφού οι πολίτες μέσα στην απόγνωση τους καίνε ότι βρουν. Η παράνομη υλοτομία αποψιλώνει τα δάση και η αιθαλομίχλη πνίγει τις μεγάλες πόλεις. Οι πολίτες ˝ανακάλυψαν˝ την απέναντι όχθη και δύσκολα η αγορά θα επανέλθει στην προηγούμενη ισορροπία.
Κάτω από αυτή την τελευταία παραδοχή θα πρέπει να επανατοποθετηθεί το θέμα της μείωσης της τιμής. Κατά την άποψή μου ακόμη και με πολύ χαμηλές τιμές οι πολίτες ΣΗΜΕΡΑ δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν πετρέλαιο για τη θέρμανση. Δυστυχώς με τα σημερινά προβλήματα επιβίωσης έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες.
Ενδεχόμενα θα πρέπει να επανεξετασθεί το θέμα και να γίνει συνδυασμός μειωμένης και επιδοματικής (πχ κουπόνια) λύσης.
Ο Στουρνάρας στην επίκαιρη του Α. Τσίπρα (15.2.2013), ισχυρίσθηκε ότι από την πάταξη του λαθρεμπορίου, μετά την εξίσωση των τιμών, ωφελήθηκε το δημόσιο 300 εκατ. €. Δεν έδωσε όμως κάποιο στοιχείο.
Όπως προανέφερα εκκρεμούν ακόμη υπουργικές αποφάσεις σχετικά με το σύστημα εισροών εκροών. Ενώ για τα καύσιμα εξαγωγών δεν εχει ανακοινωθεί κανένα μέτρο ελέγχου.
δ) διακίνηση καυσίμων στρατού . Το τελευταίο διάστημα έχει ανακινηθεί το θέμα με τα καύσιμα των Ε.Δ. Αυτό προσδιορίζεται στους τομείς: Κλοπή και διοχέτευση στην αγορά των κλεμμένων ποσοτήτων, στα νοθευμένα φορτία και στην κλοπή για ίδια χρήση. Λόγω της ευαισθησίας του θέματος δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία και το όλο θέμα είναι υπό διερεύνηση. Πάντως εδώ η απώλεια είναι τριπλή. Πρώτον γιατί έχουμε απώλειες φορολογικών εσόδων, δεύτερον γιατί πρέπει να ξανααγοράσουμε τα καύσιμα και τρίτο για τις βλάβες που προκαλούνται.
Νοθεία – καταδολίευση αντλιών.
Δεν θα πρέπει να συγχέουμε το θέμα της νοθείας με αυτό του λαθρεμπορίου (αν και έμμεσα έχει σχέση με το λαθρεμπόριο γιατί λαθραίες ποσότητες αναμιγνύονται με νόμιμα καύσιμα). Η νοθεία γίνεται με ανάμειξη προϊόντων φθηνότερου με ακριβότερου ή άλλης κατηγορίας (κυρίως αλκοόλες, τουλοόλες, χρησιμοποιημένα λιπαντικά κλπ ). Κατά το ΕΜΠ ( έρευνα 2007 ) το 5,2% του αριθμού των πρατηρίων νοθεύουν τα καύσιμα. Σε ποσοστό 10% στην Αττική και κατά 20% στην επαρχία. Το φαινόμενο αυτό με το σύστημα εισροών εκροών αναμένεται να εκλείψει.
Στην καταδολίευση αντλιών (ποσοστό παραβατικότητας 17%) οι πρατηριούχοι χρεώνουν τον καταναλωτή με επιπλέον ποσότητα από την πραγματικά παραδοθείσα, δηλώνουν ποσότητα παράδοσης από 3,5% έως 7% μεγαλύτερη της πραγματικής. Αυτό γίνεται με τελευταία τεχνολογίας ηλεκτρονικούς ρυθμιστές που αλλοιώνουν τις ρυθμίσεις των ογκομετρητών των αντλιών.
Το δημόσιο δεν έχει απώλεια από το φαινόμενο αυτό, αλλά αποτελεί μέγιστη απάτη κατά των καταναλωτών που ζημιώνονται 5-12 λεπτά/ltr και αλλοιώνει πλήρως τις συνθήκες ανταγωνισμού.
Το φαινόμενο είναι πολύ εύκολο να παταχθεί αρκεί να γίνονται οι έλεγχοι που πρέπει, από μυστικά συνεργεία, χωρίς ειδοποίηση και οι τιμωρίες να είναι παραδειγματικές για τους υπότροπους. Χρειάζεται επιμονή στην εφαρμογή των μέτρων για αυτή την παρανομία, διότι σύμφωνα με πληροφορίες πρατηριούχων, μετά την τοποθέτηση του συστήματος εισροών-εκροών θα είναι ένας τομέας που επίσης θα διοχετευθεί η παράνομη δραστηριότητα.
Κόστος του λαθρεμπορίου για το δημόσιο
Τα διαφυγόντα έσοδα κατά τον ΣΕΕΠΕ (Σύνδεσμο Εμπορίας Εταιρειών Πετρ.) υπολογίζονται μεταξύ 300 και 500 εκατ. € ανά έτος. Άλλες πληροφορίες ανεβάζουν το ποσό αυτό στο 1 δις € περίπου.
Δημοσίευμα στη New York Times (25.08.2012) του Roberto Saviano (συγγραφέας του βιβλίου Komora κ.α) αναφέρει ότι το ύψος του λαθρεμπορίου στη βενζίνη είναι το 20% της αγοράς και η αξία του λαθρεμπορίου στο πετρέλαιο 3,8 δις $ (περίπου 3 δις €). Αν και τα νούμερα δεν μπορούν να ελεγχθούν, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο δημοσιογράφος έχει πληροφορίες ˝από μέσα˝, σαν πρώην μαφιόζος, και ότι η εφημερίδα θεωρείται από τις έγκριτες.
Εν πάση περιπτώσει το μέγεθος το λαθρεμπορίου είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορεί να κρυφθεί και μας έχουν πάρει είδηση όλοι.
Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής, υπολογίζει την απώλεια εσόδων από το λαθρεμπόριο καυσίμων στα 500 εκατ. ευρώ.
Βλέπουμε λοιπόν να υπάρχουν σοβαρές αποκλείσεις στα νούμερα. Το ποσό δεν μπορεί να προσδιορισθεί επακριβώς. Και αυτό γιατί λαθρεμπόριο καυσίμων δεν είναι μια γραμμική και σταθερή διαχρονικά παράνομη δραστηριότητα. Παρουσιάζονται διακυμάνσεις ανάλογα με την εποχή, τους ελέγχους και τους δραστηριοποιούμενους.
Είναι όμως ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ και κατά την άποψη μου το ελληνικό δημόσιο χάνει σε φόρους από 500 εκατ. € μέχρι 1 δις €.
Πηγή
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου