Του Barry Eichengreen, Καθηγητή Οικονομικών και Πολιτικής Επιστήμης στοUniversity of California, Berkeley και πρώην ανώτατου πολιτικού συμβούλου στο ΔΝΤ.
Έχει τελειώσει η κρίση στην Ευρώπη; Επενδυτές, πολιτικοί αναλυτές αλλά ακόμα και αξιωματούχοι αρχίζουν δειλά να υποστηρίζουν ότι, πράγματι, μπορεί. Το ευρώ έχει ενισχυθεί σχεδόν 10% σε σχέση με το δολάριο από τις 26 Ιουλίου όπου ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, ορκίστηκε να κάνει «ότι χρειάζεται» για την ενότητα του ευρώ.
Ομοίως ο δείκτης Euro VIX, ένας δημοφιλής δείκτης των προσδοκιών της αστάθειας του ευρώ, έπεσε σημαντικά. Το κόστος αγοράς προστασίας έναντι των διακυμάνσεων της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου μειώθηκε τον τελευταίο μήνα στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών. Το κόστος δανεισμού για την Ισπανική και την ιταλική κυβέρνηση έπεσε κατά ανάλογο τρόπο δραματικά.
Μια συνεπής αφήγηση υποστηρίζει αυτή τη μεταβολή στις συνθήκες της αγοράς. Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν θέσει σε λειτουργία μηχανισμούς για την υποστήριξη της Ιταλίας και της Ισπανίας. Επίσης, από την Οκτώβριο και μετά η Ευρώπη έχει στη διάθεσή της ένα λειτουργικό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) για την αγορά νέων ισπανικών και ιταλικών ομολόγων αν οι επενδυτές απόσχουν.
Παράλληλα, η ΕΚΤ ανακοίνωσε το πρόγραμμα απεριόριστης αγοράς ομολόγων (ΟΜΤ) στη δευτερογενή αγορά./Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής οι ηγέτες της ΕΕ επανέλαβαν τη δέσμευσή τους να ολοκληρώσουν το σχέδιο ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού τον Ιανουάριο του 2013 και να τον ενεργοποιήσουν στο τέλος του χρόνου.
Αυτά τα μέτρα, υποστηρίζεται, έχουν βγάλει από το τραπέζι τον κίνδυνο κρατικής χρεοκοπίας και της τραπεζικής κρίσης. Ο ESM και η κάλυψη των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, οι χώρες θα έχουν όσο χρόνο χρειάζονται – και θα χρειαστούν αρκετό – για να φροντίσουν τα χρέη τους σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Και όταν λειτουργήσει ο εποπτικός μηχανισμός, ο ESM θα έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτεί κεφάλαια απευθείας στις προβληματικές τράπεζες. Η νέα τραπεζική ένωση μπορεί να επεκταθεί ώστε να περιλάβει ένα κοινό κεφάλαιο διάσωσης ώστε να μπορεί να γίνει μια τακτική διάλυση αναξιόχρεων τραπεζικών οργανισμών..
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχον κενά στην παραπάνω αφήγηση. Ο ESM έχει περιορισμένη δύναμη πυρός και, μαζί με την ΕΚΤ, θα αγοράσουν μόνο ομόλογα κυβερνήσεων οι οποίες θα αιτηθούν κάτι τέτοιο, κάτι που κάποιοι υπερήφανοι ηγέτες είναι διστακτικοί να κάνουν. Το τέλος του 2013 όπου είναι η προθεσμία εφαρμογής της τραπεζικής ένωσης είναι πολύ μακριά. Ακόμα κι αν υπάρξει συμφωνία για το κοινό ταμείο διάσωσης – κάτι που είναι ασαφές – δεν υπάρχει συμφωνία για το ποιος θα πληρώσει γι’ αυτό.
Ωστόσο, οι αγορές θα θεωρήσουν τελικά αυτή την αφήγηση ως ένα παραμύθι – πολύ περισσότερο τώρα που οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν διαβεβαιώσει ότι η Ελλάδα δε θα τιμωρηθεί με έξοδο από την ευρωζώνη. Οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι η διακοπή της στήριξης και της χρηματοδότησης της Τράπεζας της Ελλάδος από την ΕΚΤ θα μπορούσε να προκαλέσει τη νέα Lehman Brothers της Ευρώπης. Οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και ποιος ξέρει για ποιον άλλο.
Στην επικοινωνία που είχαν στις 18 Οκτωβρίου, οι ηγέτες της ευρωζώνης δήλωσαν ότι δεν είναι έτοιμοι ακόμα να φτάσουν εκεί. Δεδομένης της ικανότητας της Ευρώπης στη δημιουργική λογιστική, θα βρεθεί κάποιος τρόπος να διατηρηθεί η στήριξη στην Ελλάδα.
Συνεπώς, έχει τελειώσει πράγματι η κρίση; Εστιάζοντας στις δηλώσεις των συνόδων κορυφής και στις υποσχέσεις μακροπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων των ευρωπαϊκών θεσμών, οι επενδυτές αγνοούν τον πραγματικό κίνδυνο: στην κατάρρευση της λαϊκής στήριξης, ή τουλάχιστον της λαϊκής συγκατάθεσης στις πολιτικές λιτότητας οι οποίες απαιτούνται για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα δημόσια χρέη – και στις κυβερνήσεις που προωθούν τέτοιες πολιτικές. Οι μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στη λιτότητα είναι ένα σημάδι προθέρμανσης. Ένα άλλο σημάδι είναι η αυξανόμενη λαϊκή στήριξη σε κινήματα νεοναζιστών, όπως η Χρυσή Αυγή που τώρα είναι η Τρίτη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα..
Η άνοδος στην εξουσία μιας κυβέρνησης ενάντια στην Ευρώπη – δηλαδή μια κυβέρνησης η οποία μονόπλευρα απορρίπτει το status quo - θα οδηγούσε άμεσα σε κρίση. Μια ελληνική κυβέρνηση η οποία θα απέρριπτε τους όρους που έχουν τεθεί από την ΕΕ και το ΔΝΤ θα σήμαινε αυτόματα τη διακοπή της χρηματοδότησης από την ΕΚΤ και θα οδηγούσε σε έξοδο από το ευρώ. Μια Ισπανική κυβέρνηση που θα έκανε κάτι ανάλογο θα έχανε κάθε υποστήριξη από το πρόγραμμα ΟΜΤ της ΕΚΤ και οι αγορές θα εφορμούσαν σύντομα.
Κάποιοι θα αντιτάξουν ότι αυτές οι έντονες προειδοποιήσεις των ενδεχόμενων πολιτικών αντιδράσεων είναι μεγαλοποιημένες. μέχρι τώρα καμιά χώρα δεν έχει ψηφίσει μια τέτοια κυβέρνηση. Ακόμα και στην Ελλάδα όπου οι συνθήκες είναι οι χειρότερες, η Χρυσή Αυγή είναι ένα μικρό κόμμα. Η απάντηση σε αυτή την άποψη είναι, δυστυχώς, «περιμένετε και θα δείτε». Αξίζει να θυμηθεί κανείς ότι χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια από την έναρξη της μεγάλης κρίσης στη Γερμανία για να έρθουν οι ναζί στην εξουσία.
Η Ευρώπη χρειάζεται μια στρατηγική ανάπτυξης για ξαναβάλει αυτό το πολιτικό τζίνι πίσω στο μπουκάλι. Χρειάζεται πολιτικές οι οποίες θα κρατήσουν την υπόσχεση για μικρότερη ανεργία και καλύτερες ημέρες. Η συνεχής απουσία τέτοιων πολιτικών είναι η μεγαλύτερη απειλή για το ευρώ. Αν δεν αλλάξει αυτό οι αγορές θα ξυπνήσουν από αυτό τον κίνδυνο – ίσως με ένα απότομο τίναγμα – αργά ή γρήγορα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου