Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2012

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

Μπορεί κάποιος να γίνει Ηγέτης, επειδή του χαρίστηκε η εξουσία του από την εύνοια κάποιων ισχυρών. Όταν ο Ηγέτης καταλάβει την εξουσία, όχι επειδή είναι εκ φύσεως άξιος να την κατακτήσει, ούτε επειδή τον ευνόησε η τύχη, αλλά από πονηριά συνοδευομένη από τύχη, τότε μιλάμε για Δημοκρατική Διακυβέρνηση. Προϋπόθεση της Δημοκρατικής Διακυβέρνησης είναι τον Ηγέτη να τον θέλουν ή ο λαός ή οι ισχυροί της κοινωνίας.
Σε κάθε κοινωνία οι διαθέσεις λαού και ισχυρών είναι μεταξύ τους αντίθετες. Ο λαός λαχταράει να μην κυβερνιέται, ούτε να καταπιέζεται από τους ισχυρούς, ενώ οι ισχυροί λαχταράνε να κυβερνούν και να καταπιέζουν τον λαό.
Από τη μόνιμη σύγκρουση των διαφορετικών κοινωνικών διαθέσεων λαού και ισχυρών τρία είναι τα πιθανά αποτελέσματα: Η Απολυταρχία, η Δημοκρατία και η Ασυδοσία.
Το αν ο Ηγέτης αναδειχθεί από το λαό ή από τους ισχυρούς εξαρτάται από το ποιος από τους δυο κερδίζει κάθε φορά την ευκαιρία.
Όταν οι ισχυροί δουν πως δεν αντέχουν να αντιταχθούν στο λαό, σωρεύουνε κύρος σε έναν δικό τους και με τις ευλογίες του λαού τον κάνουν Ηγέτη, ώστε κάτω από τη σκιά του να κάνουν τις δουλειές τους.
Όταν ο λαός δει πως δεν μπορεί να αντισταθεί στους ισχυρούς, σωρεύει κύρος σε έναν δικό του και με την ανοχή των ισχυρών τον κάνει Ηγεμόνα, πιστεύοντας πως είναι καλύτερα να διαφεντεύεται από εκείνον παρά από τους ισχυρούς.
Όποιος ανεβαίνει στην ηγεσία με τη Βοήθεια των ισχυρών, είναι πιο ευάλωτος από εκείνον που ανεβαίνει από την εύνοια του λαού, επειδή ο πρώτος έχει να δώσει λογαριασμό σε πολλούς που μάλιστα περνιούνται για ίσοι του, ενώ στο λαό δεν έχει στην πραγματικότητα την υποχρέωση να δώσει λογαριασμό κανείς Ηγέτης.
Όποιος ανεβαίνει στην ηγεσία από την εύνοια του λαού, μπορεί και την κρατά για πολύ, επειδή παίρνει τις αποφάσεις μόνος του και γύρω του δε βρίσκεται κανένας –ή βρίσκονται ελάχιστοι- που να αμφισβητεί πραγματικά την αξία και τις επιλογές του.
Δεν είναι δυνατόν να ικανοποιήσεις τους ισχυρούς χωρίς να βλάψεις το λαό, ενώ αντίθετα μπορείς κάλλιστα να ικανοποιήσεις το λαό χωρίς να βλάψεις του ισχυρούς. Αυτό συμβαίνει, επειδή ο σκοπός του λαού είναι πιο αγνός από εκείνον των ισχυρών και το μόνο που θέλει είναι να έχει την αίσθηση πως δεν καταπιέζεται.
Το χειρότερο που μπορεί να κάνει ένας λαός στον Ηγεμόνα του, είναι να τον εγκαταλείψει. Όμως οι ισχυροί υποστηρικτές όχι μόνο θα τον εγκαταλείψουν σίγουρα, αλλά, σαν πονηροί που είναι, θα εξαντλήσουν πριν ό,τι έχουν να ωφεληθούν από αυτόν, έστω κι αν χρειασθεί να τον εξοντώσουν.
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να κολακεύει ένας Ηγεμόνας το λαό, παρότι δεν μπορεί να σταθεί ούτε μια στιγμή χωρίς το λαό δίπλα του. Τους ισχυρούς όμως είναι πολύ εύκολο να τους κολακεύει, αρκεί να τους δίνει και να τους παίρνει προνόμια και τιμές κατά τα κέφια του.
Ο Ηγέτης πρέπει να αντιμετωπίσει τους ισχυρούς, έχοντας ως κριτήριο το αν συμπεριφέρονται με τρόπο τέτοιο ώστε με τη στάση τους να δένονται ή όχι ολότελα με τη δική του τύχη.
Όσοι από τους ισχυρούς δένουν την τύχη τους με την τύχη του Ηγέτη, πρέπει ο τελευταίος να τους τιμά και να τους αγαπά, αρκεί να μη ζητάνε υπερβολικές ανταποδόσεις.
Όσοι από τους ισχυρούς δε δένουν την τύχη τους με την τύχη του Ηγέτη, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη είναι εκείνοι που το κάνουν από φυσική ανανδρία ή λιποψυχία. Θα πρέπει ο Ηγέτης να είναι σίγουρος ότι αυτοί οι άνθρωποι θα τον δοξάζουν στις καλές του μέρες και θα τον αγνοήσουν στις κακές του. Εν τούτοις μπορεί, όχι μόνο πού και πού να τους εμπιστεύεται αλλά και να τους ζητά και καμιά συμβουλή. Στη δεύτερη είναι εκείνοι που το κάνουν, επειδή έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, δηλαδή αυτοί που πρέπει να φοβάται και από τους οποίους σε κάθε περίπτωση πρέπει να φυλάγεται. Στις δύσκολες ώρες αυτοί είναι εκείνοι που θα τον σπρώξουν πρώτοι για να τον κάνουν να κατρακυλήσει παρακάτω. Ιδίως όταν ένας Ηγέτης αναδειχθεί από τους ισχυρούς θα πρέπει αμέσως να φροντίσει να κάνει και το λαό φίλο του. Αρκεί να καταφέρει να τον πείσει πως τον φροντίζει και να του δημιουργήσει την αίσθηση της ελευθερίας.
Οι άνθρωποι συνηθίζουν να νιώθουν ιδιαίτερα υποχρεωμένοι όταν βλέπουν καλό από κάποιον για τον οποίο ήταν σίγουροι πως θα δουν κακό. Για αυτό ο λαός αγκαλιάζει περισσότερο τον Ηγέτη που ανέδειξαν οι ισχυροί, αν ο Ηγέτης καταφέρει γίνει αρεστός παρά εκείνον που οι ίδιοι εξέλεξαν.
Όταν ο Ηγεμόνας δεν έχει φίλο το λαό, δεν έχει φάρμακο στη δύσκολη ώρα. Συνταγή όμως με την οποία ο λαός πιάνεται φίλος δεν υπάρχει. Πρέπει ο Ηγέτης να ενεργεί κατά περίπτωση. Λεν υπάρχει πιο ηλίθια παροιμία από εκείνη που λέει «Όποιος κτίζει θεμέλια στο λαό, στην άμμο κτίζει». Όμως, για να στηρίξει ο λαός έναν Ηγέτη θα πρέπει να τον βλέπει ως άντρα με καρδιά, που δεν σκιάζεται τις αναποδιές. Επιπλέον, ο ίδιος ο Ηγέτης πρέπει με τις διαταγές του να ξέρει να κρατά ψηλά το φρόνημα του λαού. Ένας τέτοιος ηγέτης ποτέ δε θα βρεθεί προδομένος από το λαό του.
Το σημείο που οι Ηγέτες παραπατάνε είναι όταν πάνε να μεταπηδήσουν από τη φωτισμένη διοίκηση στην απολυταρχία. Ο Ηγέτης κυβερνά, είτε ελέγχοντας στη διοίκηση τα πάντα μόνος του είτε ορίζοντας εκπροσώπους του. Στη δεύτερη περίπτωση η θέση του αποδυναμώνεται, επειδή η εξουσία του εξαρτιέται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την καλή θέληση των εκπροσώπων του, οι οποίοι συνήθως στις αναποδιές ή τον εγκαταλείπουν ή του αρπάζουν την εξουσία.
Στην περίπτωση που οι εκπρόσωποι θελήσουν πάνω στην αναμπουμπούλα να αρπάξουν την εξουσία από τον Ηγέτη, ο τελευταίος δεν μπορεί να αντιδράσει εύκολα, επειδή οι υπήκοοι, έχοντας συνηθίσει να παίρνουν εντολές από αυτούς, δεν υπακούουν σε εκείνον.
Σε αμφίβολους καιρούς ο Ηγέτης πάντα περιστοιχίζεται από ανθρώπους αμφίβολης εμπιστοσύνης. Στους ήσυχους καιρούς όλοι τρέχουν, όλοι τάζουν και όλοι λένε πως πεθαίνουν για χάρη του Ηγεμόνα. Όταν όμως ο κίνδυνος πλησιάσει κι ο Ηγέτης τους χρειασθεί, τότε βρίσκει κοντά του ελάχιστους.
Την εμπειρία της προδοσίας από τους πολύ έμπιστούς του, ο Ηγέτης την περνά μονάχα μια φορά. Ο γνωστικός Ηγέτης συνδέεται με τους κάτω από αυτόν με σχέσεις αμοιβαίας στήριξης. Έτσι, τους έχει όλους πιστούς.

Νικολό Μακιαβέλι, Ο Ηγεμόνας/Feltor's

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου